27 აპრილი, 20:40
კარზე კაკუნია და მე ჩემი ვაჟისკენ გავრბივარ. ვეუბნები, რომ ოთახში გავიდეს, რადგან უკვე მისი ძილის დროა და უნდა დაიძინოს.
- დედა, კბილები არ გავიხეხო? - მეკითხება რუტინას მკაცრად მიჩვეული და დაბნეული მიყურებს.
კარზე აკაკუნებენ, თუმცა ახლა უფრო ხმამაღლა და ნოე ისტერიკულად იწყებს კანკალს.
- დედა, ამიყვანე, ამიყვანე - ჩურჩულებს. თითქოს მიეჩვია კიდევ იმ ფაქტს, რომ მისი ძილის დროს საათი კი არა, შიში და ის დემონი წყვეტს, მაჯლაჯუნასავით რომ დააწვა ჩემს ბედს.
- ნოე, ძილის დროა. წადი საძინებელში. - ვეუბნები ხმამაღლა და სწრაფად ვაცილებ საძინებლამდე. შემყავს, ლოგინში ტანსაცმლიანსა და ფლომასტერით მოხატული, დასაბანი ხელებით ვაწვენ, საბანს კარგად ვაფარებ, შუბლზე ვკოცნი და სირბილით გამოვდივარ გარეთ. უკვე დახურული კარიდან ხმა მესმის:
- დედა, მე რომ არ მიკოცნია?
კარზე ისეთი ბრახუნია, მომენტალურად ადგილზე ვიყინები. შემოსასვლელისკენ მივდივარ, გზად სარკის წინ უნდა გავიარო, თუმცა ჩემს ანარეკლს ვერ ვხედავ. დასერილ ხელებს მოსაცმელში ვმალავ და ვინ იცის, მერამდენედ ვაიძულებ საკუთარ თავს, რომ ადამიანებისთვის ჩვეული გამომეტყველება მივიღო: დაღლილი დიასახლისის, მოწყენილი ქალის, რომელიც მთელ დღეს სახლში ატარებს და სამზარეულოში ტრიალებს, ან ბედნიერი ცოლის, რომელსაც ერთი სული აქვს, როდის აჩვენებს ქმარს ფასდაკლებით ნაყიდ ქვაბების ნაკრებს და მოუყვება, როგორ დამარცვლა დღეს პირველად მათმა შვილმა რთული წინადადება. თანახმა ვარ ნებისმიერზე, ოღონდ არა შიშზე, ოღონდ არა შიშზე...
ერთიანად ვაღებ.
ზამთრის სუსხთან ერთად, სახლში ჩემი ბავშვობის ყველა კოშმარი ერთად შემოდის და ვხვდები, რომ არც ეს საღამო იქნება განსხვავებული.
28 აპრილი, 04:30
ჩემი ვაჟის საბანში უთავბოლოდ ვეხვევი და მკერდზე ძლიერად ვიჭერ ხელებს... ასე მგონია, გაქანებული მატარებლიდან გადმოვვარდი და ჯერ კიდევ ვარდნის პროცესში ვარ. დაუსრულებელი ტირილები ამ ღამესაც მოვიდნენ ჩემთან, ერთმანეთში ირევიან, გულ-მუცელში მეღვრებიან და ყელზე მებჯინებიან...
ხმის ჩახლეჩვამდე ვყვირი, თუმცა ჩუმად...
შეუჩერებლად გავრბივარ, თუმცა უმოძრაოდ...
- დედა, ტირი? - მეკითხება ნახევრად მძინარე, ისე, რომ თვალებს არ ახელს. პატარა ხელებს ლოყაზე მადებს და ცხვირი სახესთან მოაქვს. იმდენად თბილია მისი სუნთქვა, სულში ერთიანად მეფურჩქნებიან დატეხილი, გამხმარი და ალბათ ყველაზე მახინჯი, თუმცა მაინც ყვავილები...
პასუხს არ ვცემ. იქნებ დაიჯეროს, რომ უკვე მძინავს და ასე მოტყუებით კიდევ ერთი ღამით შემაფაროს თავის ბავშვობას.
სხეული კანკალს დიდი ხნის განმავლობაში არ წყვეტს. ვაკვირდები და ვხვდები, რომ ყოველ ჯერზე, როდესაც ეს ხდება, ყველაზე მეტად საკუთარი თავი მეზიზღება, რაც თითქოს უცნაურია, რადგან ალბათ კი არ უნდა მეზიზღებოდეს, უნდა მეცოდებოდეს, თუმცა არა... მეზიზღება იმდენად, რომ თვალებს ვხუჭავ რაც შეიძლება მაგრად და ვცდილობ ის მოგონება გავიხსენო, სადაც ოდესღაც ყველაფერს ჰქონდა აზრი.
საოცარია არა? გირტყამდნენ, გაგინებდნენ, ზედ გდგებოდნენ, შენ კი ამ დროს გონებაში ბავშვობის ერთი აკვიატებული კადრი გიტრიალებდეს თვალწინ: მე და მამა ვსხედვართ თბილ ქვიშაზე, წინ გასაოცარი დაისია... წითელი, ნარინჯისფერი და ყვითელი ღრუბლები ერთმანეთშია აზელილი, მზე ნახევრად ჩასულია. ჰაერი გაჟღენთილია თევზისა და მარილის სუნით, რომელიც საშინლად მიწვავს ნესტოებს. მამა ხელს მხვევს და თითით რაღაცაზე მანიშნებს... ჰორიზონტზე დელფინები მონავარდობენ. გაოცებისგან ფეხზე ვდგები და გასაოცრი შეგრძნება მეუფლება. თითქოს იმ დელფინების ნაცვლად მე ვარ... ხელებს ვშლი და ზღვიდან მონაბერ სიოს ვუშვერ სახეს.
მოგონება აქ წყდება. არ მახსოვს, მერე რა მოხდა, როგორ წავედით სახლში ან სხვა დროსაც თუ მქონდა იგივე შეგრძნება, მას შემდეგ კიდევ ვიყავი თუ არა ზღვაზე, თუმცა ზუსტად ვიცი ის, რომ ამ დღის შემდეგ აღარც მამა მინახავს და აღარც დელფინები.
დედა ამბობდა, რომ როდესაც უნდა გავჩენილიყავი, სამშობიაროს ფანჯრიდან ატმის ყვავილების თავბრუსდამხვევი სურნელი შემოდიოდა. ეს დეტალი იმდენად ჰქონდა გამჯდარი მეხსიერებაში, რომ მერეც, როდესაც სხეულთან ერთად გონებაც დაუავადდა და საკუთარი თავის შესახებაც დაავიწყდა ყველაფერი, ყოველ გაზაფხულზე ჩვენი პატარა სახლის მარჯვენა კუთხეში ძლივსძლიობით გადიოდა და საათობით იჯდა ვარდისფრად აფეთქებული ატმების ქვეშ. რას ფიქრობდა, არასდროს უთქვამს, თუმცა თავისი დაბერებული, უამრავსევდაგამოვლილი, ვიღაცისთვის არაფრით გამორჩეული თვალებით სადღაც შორს იყურებოდა... მაგრამ ეს არა მანძილის, არამედ დროის სიშორეს უფრო ჰგავდა. იქნებ იმ ატმებსაც იმიტომ კი არ აკითხავდა, რომ ერთადერთი შვილის დაბადებისა და, როგორც თავად ამბობდა, მის ცხოვრებაში ასევე ყველაზე ბედნიერი დღის მონატრების სურვილი ჰქონდა, არამედ უბრალოდ ასე უნდოდა ან იქნებ საკუთარი თავი ენატრებოდა - ახალგაზრდა, ლამაზი და ძლიერი...
მოკლედ, მე რომ გავჩნდი, იმ დღეს დედაჩემი ყოველთვის განსაკუთრებულად იხსენებდა ხოლმე. შემდეგ ამ მოგონებას მოჰყვებოდა ბავშვობის ამბები: პირველი ნაბიჯები, პირველი კბილი, პირველი „დედა“ და „მამა“, ბავშვური კოშმარების გამო გათენებული ღამეები, მშობლების თბილი ლოგინის ტკბილი სუნი, სკოლის ამბები, ზაფხულის დაუსრულებელი დღეები და ყველაზე სწრაფი ღამეები... დედაჩემის მოყოლილი მოგონებები ნელ-ნელა ჩემი მოგონებები ხდებოდა. ეს იმდენად ბუნებრივი პროცესი იყო, რომ წლების შემდეგ ეჭვიც აღარ მეპარებოდა, რომ მე თვითონ შევესწარი ჩემს პირველ ნაბიჯებსა თუ პირველ გაცინებას.
მამაჩემის შესახებ ჩემმა მეხსიერებამ მხოლოდ ორი დეტალი შემოინახა: ერთი ის, რაც უკვე მოვყევი და მეორე, იმავე საღამოს ერთი მომენტი, როდესაც მან დიდი, შავი ჩანთა აიღო და უსიტყვოდ გაიხურა კარი. მაშინ, რა თქმა უნდა, არ ვიცოდი, რომ ეს ბოლო კადრი იყო, თუმცა მახსოვს ჩემი, როგორც ბავშვის ემოცია, რომ ვიყავი უკიდეგანოდ გულნატკენი, რადგან მამა პირველად წავიდა კოცნის გარეშე.
- ანა, ვახშმის დროა! - მითხრა დედამ.
და ეს სიტყვები იმდენად აუღელვებლად იყო ნათქვამი, მერე სულ ვფიქრობდი ხოლმე, რანაირად შეიძლებოდა მსგავსი სიმშვიდის შენარჩუნება, როდესაც ამქვეყნად რჩები სრულიად მარტო და იცი, რომ ეს სიმარტოვე შენ გვერდით იქნება სიკვდილამდე.
თუმცა რეალობას საკმაოდ გვიან გავუსწორე თვალი და მივხვდი, რომ დედას ასეთი სიმშვიდე ბრჭყალებში ჩასასმელი სიტყვა იყო და მისი ერთადერთი მიზეზი მე ვიყავი. ეს აღმოჩენა კი მხოლოდ მას შემდეგ გავაკეთე, რაც ერთხელ ძლიერი ტკივილებით გაწვალებულმა დედაჩემმა პირველად და უკანასკნელად დაიწუწუნა:
- იმხელა დარდი ჩავიკალი ჩუმად გულში, მოთქმით რომ მეყვირა, იქნებ დღეს ასე არც დავტანჯულიყავიო.
მამაჩემის წასვლა იყო ის მთავარი გარდამტეხი მოვლენა, რომლის შემდეგაც დაიწყო ჩემი უმშვიდესი ცხოვრება. ვერ ვიტყვი, რომ მამას რაიმე შფოთვა შემოჰქონდა სახლში, თუმცა თითქოს ეს იყო ის ერთადერთი რამ, რაც შეიძლებოდა მნიშვნელოვან ფაქტად ჩათვლილიყო და მას შემდეგ არ ყოფილა არაფერი, რაც გადამეტებული ყურადღების ღირსად უნდა გამეხადა. ამას ასე მკაფიოდ იმიტომ აღვნიშნავ, რომ მიუხედავად ამ სიმშვიდისა, მუდმივად მქონდა საშინელი შტორმის მოლოდინი, რომელსაც წინ უსწრებს შემზარავი სიჩუმე და ამ სიჩუმეში ვიცხოვრე 17 წელი... სხეულით ვგრძნობდი, რომ უნდა მომხდარიყო ის, რაც საერთოდ შეცვლიდა ყველაფერს... რაც გახდებოდა დასაწყისი დაუსრულებელი ბრძოლებისა, თუმცა არ ვიცოდი, რა ან ვინ უნდა ყოფილიყო ამ ბრძოლის ადრესატი. ცხოვრების ყველაზე დიდი შავი ხუმრობა კი სწორედ ისაა, რომ ხშირად ჩვენი ყველაზე დიდი მტერი ყველაზე ახლო ადამიანი, ან სულაც საკუთარი თავი ხდება, რომელსაც ებრძვი, ებრძვი და ებრძვი... და რაც უფრო ახლობელია იგი, მით უფრო სასტიკი და დაუნდობელია ომი.
რა ხდის სხვა ადამიანს ჩვენთვის განსაკუთრებულს? როგორ შეიძლება შეგიყვარდეს, ენდო და გაშიშვლდე ისე, რომ სანაცვლოდ არ ითხოვდე არაფერს, რადგან სიყვარული სწორედ ქმედების შემდეგ მოლოდინების არსებობისგან არის ყველაზე შორს. მთელი ცხოვრება უანგაროდ ზრუნვა, პასუხისმგებლობა, რომელსაც იღებ იმისთვის, რომ უზრუნველყო სხვა ადამიანის სიმშვიდე, კომფორტი და, რაც მთავარია, ბედნიერება.
ასე მეგონა მანამ, სანამ ვიღაცამ ბოლომდე არ ჩამოაფარა ფარდები ჩემი ცხოვრების ფანჯრებზე და გარკვევით არ მითხრა, რომ ყველაფერი, რასაც ფიქრობ, თეორიაა და რეალობაში არ არსებობს არაფერი უანგარო.
მართალია, ხშიარდ ამბობენ, რომ ამ ცხოვრებაში უმიზეზოდ საერთოდ არაფერი ხდება, მაგრამ ვინ იცის? ვინ დაადგინა კანონზომიერება, სადაც ყველაფერი გარკვეული თანმიმდევრობითაა დალაგებული? ჩემთვის ეს უბრალოდ გაცვეთილი ფრაზაა, რომლითაც ადამიანები საკუთარი უძლურების გამართლებას ცდილობენ, რომ თურმე რაც ხდება, მათი ბრალი კი არა, უბრალოდ წინასწარ გაწერილი სიუჟეტია.
"ფსკერზე" გახლავთ "გახდი ბესტსელერის ავტორი 2023"-ის ერთ-ერთი მონაწილის, ანი ბალიაშვილის რომანი.